Artikel uit de reeks Meer Aandacht, minder afleiding: krachtiger functioneren met AD(H)D. In samenwerking met en gebaseerd op de podcasts van de Amerikaanse psychiater Ari Tuckman. Lees de artikelen allemaal en begrijp je AD(H)D.

Heel erg je best doen (wilskracht) is positief maar zorgt er niet voor dat je geen ADHD-momenten meer hebt

Mensen met ADHD bedoelen het vaak goed. Het zijn vaak mensen met net zoveel wilskracht als mensen zonder ADHD. Ze hebben moeite die goede intenties om te zetten in de juiste handelingen en zodoende een goed eindresultaat te bereiken. Ze doen heel erg de best maar het blijkt niet uit het resultaat. Er zijn belangrijke neurologische oorzaken hiervoor, dus is het belangrijk de goede strategieën te gebruiken bij het overbruggen van de kloof  die er zit tussen de goede bedoelingen van de ADHD’er en de soms minder geslaagde resultaten.

Bij iedereen bestaat een kloof tussen wat we graag zouden willen laten zien en wat we werkelijk doen. Soms betekent het dat we sommige dingen niet vaak genoeg doen, zoals naar de sportschool gaan, een andere keer betekent het dat we andere dingen te veel doen, zoals het eten van junkfood. Voor volwassenen met ADHD kan deze kloof tussen goede intenties enerzijds en handelen anderzijds zelfs nog groter voelen. We kunnen zelfs zeggen dat ADHD een storing is in het verwezenlijken van goede intenties. Hoewel prestaties anders zouden doen vermoeden, bedoelen mensen met ADHD het meestal goed. Waarom zou iemand zich per slot van rekening problemen op de hals halen als ze dat zouden kunnen voorkomen? Het is niet logisch te denken dat dit opzettelijk zou zijn. Het leven leiden zoals we voelen dat het zou moeten, is hard werken en moeilijke beslissingen nemen. Het goede doen vereist dat we het vermogen hebben om verleiding en afleiding te weerstaan. Als we niet het goede doen voor onszelf, worden we gezien als te toegeeflijk. Als we niet het goede doen voor anderen worden we gezien als egoïstisch. Ik weet niet helemaal wat nu beter is. Verleiding weerstaan heeft betrekking op het opofferen van een kleine onmiddellijke beloning ten gunste van een grotere beloning later. Bijvoorbeeld, nu een salade eten in plaats van een cheeseburger, zodat je op de lange termijn beter voelt en er beter uit ziet. Of boodschappen doen en gezonder voedsel kopen in plaats van tv zitten kijken en junkfood bestellen. Het is het vermogen om verder dan de eerste verleiding van het moment te kunnen kijken dat bepaald of volwassenen succesvol zijn. En het is iets waar we zelf hard aan werken en om onze kinderen dit bij te brengen en bij hen te ontwikkelen. Dit kan simpel zijn als: “Trek je jas aan voordat je naar buiten gaat, zodat je het niet koud krijgt” of “Je mag naar je vrienden toe als je eerst al je huiswerk hebt gedaan”.

“Het ADHD-brein is niet zo goed in het creëren van een moment van overdenking dus neigen ze naar het reageren op wat direct voor hun neus is of wat hun aandacht het meeste trekt. Het is krachtiger dan wilskracht.”

Dr Russell Barkley, ‘s werelds vooraanstaande ADHD expert, heeft de Response Inhibition theorie ontwikkeld om uit te leggen waarom mensen met ADHD de zwakheden hebben die ze hebben. Ik heb het hier in een aflevering al over gehad, getiteld Impulsonderdrukking, het begint met een moment te stoppen, aflevering 2. Om de betere keuze te maken waar we op de lange termijn van profiteren, moeten we de eerste verleiding zien te weerstaan. Door die onmiddellijke respons te onderdrukken creëren we een moment om na te denken wat de beste manier van handelen is. Hier kunnen mensen met ADHD in de problemen komen. Hun brein is niet zo goed in het creëren van een moment van overdenking dus neigen ze naar het reageren op wat direct voor hun neus is of wat hun aandacht het meeste trekt. Helaas zijn de prikkels die meeste aandacht trekken meestal niet zo goed voor ons. Bijvoorbeeld een cheeseburger zal altijd beter smaken dan een gezonde salade. Tv kijken zal altijd leuker zijn dan boodschappen doen of belangrijke papieren opbergen of het inruimen van de vaatwasser. Dus ook al bedoelen mensen met ADHD het goed en willen ze het theoretisch graag beter doen, zoals “Vandaag zou ik een salade als lunch moeten nemen”, op het moment zelf zal die cheeseburger harder trekken tijdens het proces een besluit te vormen. Wat dit betekent – vooral voor mensen met ADHD – is het gemakkelijker het juiste te doen als er geen andere minder wenselijke prikkels je aandacht trekken. 

Om je kans te vergroten het goede te doen hou je deze 3 tips in gedachten:

1. Breng jezelf niet in een situatie die meer zelfbeheersing vraagt dan je kunt opbrengen. Bijvoorbeeld als je andere dingen zou moeten doen, ga gewoon niet naar die website waar je de neiging hebt te veel tijd door te brengen. Het zal waarschijnlijk veel meer dan 1 minuutje blijken te zijn. Of loop die winkel gewoon niet binnen waar je de neiging hebt te veel geld uit te geven. Ik zei al het is veel gemakkelijker de verleiding te weerstaan als je in de eerste plaats al niet verleid wordt.
2. Schakel de afleiding uit waarvan je verwacht dat ze je van het goede pad brengen. Bij voorbeeld zet je alerts van je app, facebook enzovoorts uit als je aan iets belangrijkers werkt.  Het is waarschijnlijker dat je uiteindelijk het goede doet als je het van te voren instelt dan er op te vertrouwen dat je op het moment zelf de verleiding kunt weerstaan. Het is gewoon moeilijker je aan je goede voornemens te herinneren in die fractie van een seconde voor de handeling, wanneer je aandacht wordt afgeleid.
3. Het uitvergroten van de juiste keuze in het proces van besluitvorming. Bijvoorbeeld als je probeert af te vallen plak een foto van iemand in goede conditie op de koelkast of hang de outfit op waar je weer in wilt passen aan de muur. Dit kan het hypothetische idee van afvallen reëler maken. Zodat het effectiever kan concurreren met de verleiding van junkfood of het overslaan van een work-out. Of de lange termijn tegen over de korte termijn. Dus de dingen met meer onmiddellijke beloning of afstraffing hebben een grotere aantrekkingskracht op onze keuzes dan de dingen die een mogelijkheid bieden op een beloning of afstraffing op een later moment in de toekomst. Je doel is de langere-termijngevolgen meer wezenlijk te maken zodat ze een grotere kans is dat je je er naar gedraagt. Of probeert je er naar te gedragen.

Hier heb je dus 3 simpele maar hopelijk krachtige tips die je te helpen om de kloof tussen goede bedoelingen en anderzijds je feitelijk handelen te dichten. Je doel hier is je kansen te keren zodat je de goede keuze vaker maakt, niet per se altijd, want niemand is perfect.

Ik dank je voor je aandacht!

Ari Tuckman mmv Joris Koopman en Ivo Bakker