Meer te weten komen over je eigen of andermans ADHD kan een hele hoop verklaren. Er is helaas veel te weinig goede informatie beschikbaar over ADHD bij volwassenen.
In plaats van lui, ongemotiveerd en onverantwoordelijk begrijp je nu dat huiswerk maken voor iemand met ADHD veel meer inzet en wilskracht vergt dan voor iemand zonder ADHD.
Door meer over ADHD te leren verandert je verleden uiteraard niet – dat is zoals het is. Maar het zorgt voor een totaal andere kijk op je verleden en het zorgt er eveneens voor dat het beeld dat je nu van je zelf hebt veel positiever wordt. De diagnose ADHD zorgt er niet voor dat, omdat je vroeger zo’n moeite had met je huiswerk, nu voor je schoolrapporten alsnog negens in plaats van zesjes krijgt. Maar je krijgt wel een verklaring waarom leren op school moeilijk was. In plaats van lui, ongemotiveerd en onverantwoordelijk begrijp je nu dat huiswerk maken voor iemand met ADHD veel meer inzet en wilskracht vergt dan voor iemand zonder ADHD.
Dioagnose ADHD is startpunt om met andere bril naar je verleden te kijken
Ben je daarom een slecht persoon? Dat dacht ik niet. Niet meer dan mensen die een bril nodig hebben om het schoolbord te kunnen lezen. Die zijn toch ook niet te lui om zonder bril te lezen? Deze mensen zien moeizamer en hebben daarom een bril als hulpmiddel daarvoor gekregen. ADHD gaat helaas niet alleen over opletten tijdens de les, maar is veel breder dan dat en beïnvloed je hele bestaan – ook als je schooltijd ver achter je ligt. Veel mensen zijn erg opgelucht als ze de diagnose ADHD krijgen waardoor ze met een nieuwe begrip naar hun verleden kijken. Je omgeving zoals andere gezinsleden voelen diezelfde opluchting. Niet alleen biedt het een betere verklaring voor vroegere moeilijkheden, ook concentratiebeperkingen van nu hebben een verklaring. ADHD’ers zijn niet lui maar hun hersenen hebben moeite met minder boeiende zaken.
Je weet nu waarom je dezelfde ‘fouten’ blijft maken: omdat je ADHD hebt
Het verklaart ook situaties die eerst onverklaarbaar leken. Zoals: Waarom blijf ik telkens dezelfde fouten maken? Waarom maak ik mijn leven veel moeilijker dan nodig is? Wat mankeert mij?
De diagnose geeft een Aha-gevoel waarbij veel zaken plotseling veel duidelijker worden. Het verklaart ook bepaalde dingen die eerst tegenstrijdig leken. Wat is bijvoorbeeld het verband tussen je sleutels verliezen en teveel geld uitgeven? Wat is het verband tussen zaken die ogenschijnlijk niks gemeen hebben zoals moeite met het vasthouden van aandacht tijdens het lezen en problemen om taken te volbrengen zoals het afronden van een schilderklus in de woonkamer?
Als je de diagnose ADHD krijgt is dat niet alleen het vertrekpunt voor je behandeling, het is eveneens de bevrijding van je schuldgevoel over eerdere fouten en misstappen die verband houden met ADHD. Ook kan een diagnose ADHD je bevrijden van het gebrek aan zelfvertrouwen en de enorme twijfels aan je zelf, vooral over de vraag of je het vermogen en vaardigheden hebt om een prettig leven voor je zelf op te bouwen.
Je best doen is wel belangrijk, maar slechts de helft van de succesformule. De andere helft is het hebben van de juiste vaardigheden en strategieën, zodat al de inspanningen die je doet, ook iets opleveren.
De juiste zelfkennis geeft je kracht. Dat is ook het probleem met de:“Je ben gewoon lui”-ideeën. Je bent niet lui, en alleen beter je best doen lost het probleem niet op. Je best doen is wel belangrijk, maar slechts de helft van de succesformule. De andere helft is het hebben van de juiste vaardigheden en strategieën, zodat al de inspanningen die je doet, ook iets opleveren. Heel erg je best doen helpt wel, maar zonder plan dat rekening houdt met je ADHD-zwakheden wellicht niet genoeg voor succesvolle eindresultaten. Maar als je hard werken combineert met een paar goede ADHD-vriendelijke strategieën – en wellicht wat medicijnen – kom je een heel eind verder. Dan wordt succesvoller functioneren de nieuwe maat, en is het standvastiger dan een tijdelijke opleving.
Helaas kan die wisselvalligheid ook misleidend zijn, wanneer je omgeving ogenschijnlijk de logische conclusie trekt dat het aan de juiste motivatie ontbreekt – in plaats van de werkelijke oorzaak, een wisselvallig brein.
Met vasthoudendheid bouw je aan succes, en dat is de grootste struikelblok voor mensen met ADHD. Incidenteel succes kan je juist tegenwerken, omdat je omgeving er dan van uitgaat dat je de vaardigheden die je hebt, elke keer moet kunnen laten zien. Als dat niet lukt krijg je weer verwijten. Als iemand zich helemaal nooit kan concentreren, niets kan onthouden en overal chaos achterlaat, dan heeft hij of zij waarschijnlijk een hersenbeschadiging of een leerstoornis, maar geen ADHD. Die wisselvalligheid is juist een voorwaarde voor het stellen van de diagnose. Helaas kan die wisselvalligheid ook misleidend zijn, wanneer je omgeving ogenschijnlijk de logische conclusie trekt dat het aan de juiste motivatie ontbreekt – in plaats van de werkelijke oorzaak, een wisselvallig brein. Als ik met mensen praat geef ik ze betere verklaringen. Verklaringen die hun situatie beter beschrijven en reik ik strategieën aan die meer kans op succes bieden. Het alternatief is een leven dat lastiger is dan nodig.
Bedankt voor je aandacht!
Ari Tuckman mmv Joris Koopman en Ivo Bakker