Voor het doen van een taak moet je daar bewust van zijn.
Een goede grondhouding opbouwen
Ouders vragen zich vaak af waarom hun ADHD kind bepaalde dingen doet, of juist niet doet. Met andere woorden: was de reden voor het niet doen een slechte mentaliteit, of kwam het niet doen door ADHD? Hier is de implicatie dat anderen meer vergevingsgezind zijn als ADHD de oorzaak is. in plaats van ‘gewoon’ een slechte beslissing. Natuurlijk is het lastig om na te gaan wat precies in iemands hoofd omging, maar tijdens het uitproberen kan men nadenken over de processen die tot een beslissing leiden. En hoe ADHD met het begrip vrije wil hierin past. Dit onderwerp over hoe ADHD een invloed heeft op je vrije wil is behandeld in de aflevering genaamd: Geeft behandeling je een vrijere wil?.
De drie fases van een beslissing
Drie dingen moeten gebeuren voordat een beslissing wordt genomen. Door het uitsplitsen in drie aparte dingen is het makkelijker om na te gaan waar het proces de mist in ging, en wat op een andere manier aangepakt moet worden voor de volgende keer. Dit is belangrijk want het geeft de hoop dat dingen echt anders kunnen. Mensen voelen zich dan niet meer zo verward en machteloos, en beleven minder ongemakkelijke situaties. De drie stukjes zijn bewustzijn, eerlijkheid en bereidheid. Dus, alvorens je iets kunt doen, moet je eerst bewust van de noodzaak zijn. Vervolgens de eerlijkheid naar jezelf toe over de noodzaak van de voorgenomen taak, en tot slot moet je bereid zijn en de wil bezitten om de taak te volbrengen.
Bewustzijn betekent dat je iets opmerkt op het moment van de gebeurtenis zelf. Bijvoorbeeld: opmerken hoe de wasbak vol ligt met borden.
Betekenisvolle dingen trekken onze aandacht- ook als we aan het werk zijn aan andere dingen
Dit gaat natuurlijk vooral op voor saaie taken, moeilijke taken, vervelende taken of anderszins op de één of andere manier problematische. Het vraagt niet veel bewustzijn voor de dingen die we interessant vinden. Er is niet veel ongemak in het doen van leuke dingen. Het zijn de saaie dingen die tergend werken op ons geestelijk gestel. De drie eerder genoemde onderdelen gaan we nu verder uitsplitsen.
Natuurlijk, we moeten vaak een intentie tot iets met ons meedragen door de tijd heen. Zoals: ik moet bij de deur stoppen als ik naar huis ga. Ik moet de bank bellen zodra ik deze e-mail klaar heb. Dat soort dingen. Dit is de sturende functie genaamd prospectief geheugen. Het betrekt het herinneren om iets op een bepaald moment. Mensen met ADHD zijn meer geneigd om dingen niet op het moment zelf waar te nemen, omdat ze afgeleid zijn. En ook vallen taken van de radar gedurende de tijd, zelfs als ze op het beginpunt bewust van de taak waren. Dit is simpelweg neurologie. En natuurlijk, als jezelfs niet bewust bent van iets, hoe kun je er iets aan doen?
Dus dat is een deel van het probleem voor mensen met ADHD. Ze zijn meer bewust van de dingen die ze leuk vinden en minder bewust van de dingen die andere mensen vragen om het leuk te vinden.
Onderdeel van het probleem is dat persoonlijk interessante dingen, die spannend zijn of betekenisvol, meer aan ons trekken. Onze aandacht zal het opmerken en vastpakken. Bijvoorbeeld: als ik iemands huis bezoek dan zal het onwaarschijnlijk zijn dat ik later kan vertellen wat de kleur van de gordijnen was. Maar indien er handgemaakt en zelfgemaakt meubilair stond, dan zullen een hoop meer details bijblijven in het geheugen. Het wekt de aandacht. Dus dat is een deel van het probleem voor mensen met ADHD. Ze zijn meer bewust van de dingen die ze leuk vinden en minder bewust van de dingen die andere mensen vragen om het leuk te vinden. Omdat bewustzijn zo lastig is, zijn alle strategieën extra bruikbaar voor het vergroten van het bewustzijn. Dingen als: alles in je agenda opschrijven, herinneringsalarmen instellen en het te herinneren voorwerp zelf als een herinnering gebruiken. Het helpt ook als een ander persoon naar dingen vraagt en zo herinneringen geeft op een fijne manier. Het idee is om de persoon met ADHD een grote waarschijnlijkheid van bewustzijn te geven, meegedragen door de tijd en plaats heen.
Stel je bent bewust van taken die je niet wilt doen. Wat nu?
Eerlijkheid brengt met zich mee het onder ogen zien van de werkelijkheid. Als ik het nu niet doe, dan is het onwaarschijnlijk dat het later wel gebeurt.
Hier wordt eerlijkheid belangrijk. Wat zijn de favoriete leugens, oftewel de gemakkelijke, kleine verhalen die we onszelf te vertellen om iets niet te doen. Denk erover na. Het kan zoiets zijn als: ik doe het wel later, dan herinner ik het ook wel. Of: ik hoef dit niet te doen, laat iemand anders het doen. Eerlijkheid brengt met zich mee het onder ogen zien van de werkelijkheid. Als ik het nu niet doe, dan is het onwaarschijnlijk dat het later wel gebeurt. Dus het moet nu, op dit moment, gebeuren. Eerlijkheid is ook handelen met integriteit in relaties. Misschien is het wel waar dat een taak niet geheel jouw verantwoordelijkheid is, anderen zouden het waarderen als je het toch doet. En omdat je je graag wil zien als een competent en verantwoordelijk persoon, hoort het doen van deze taak erbij. Eerlijkheid is het accepteren van dingen die we graag anders zouden willen zien.
De bereidheid het te doen. Meer specifiek: het betekent waarschijnlijk het tolereren van ongemak.
Wanneer we een taak accepteren dan brengt het ons naar het derde stuk en onderdeel. De bereidheid het te doen. Meer specifiek: het betekent waarschijnlijk het tolereren van ongemak. Bereidheid gaat niet zozeer op voor de dingen die we toch al leuk vinden. Het is evenwel belangrijk om te beseffen dat het geen zinloos ongemak betreft. Geen lijden zonder doel. Het is meer het lijden in het nu, voor het najagen van grotere doelen later. Dit kan iets heel tastbaars zijn zoals het najagen van een promotie. Of minder kwantificeerbaar zoals een betere relatie met een persoon. Deze grotere doelen betalen zich uit in de toekomst, en vormen de motivatie voor het lijden in het nu.
Neurologie van ADHD speelt ook grote rol
Persoonlijke integriteit en ADHD Helaas, neurologie komt ook in het verhaal voor. De sturende functie van vooruitzien behelst het kijken voorbij het huidige moment, kijken in de toekomst en het doorzien van verschillende scenarios. Nadien moet ook nog de actie worden gekozen dat het beste resultaat in de toekomst brengt. Mensen met ADHD kunnen dit net zo goed als iedereen, maar neigen ernaar om het minder vaak toe te passen. Dus een grotere kans om in het nu te handelen, zonder de toekomst te overwegen. De goede ADHD-vriendelijke strategieën die dit probleem adresseren creëren een pauze tussen de stimulans en je reactie. Het kan betekenen het beperken van de afleidingen, dus dat ze ook niet hoeven te worden weerstaan om de grotere doelen te bereiken. Het kan ook betekenen het vaker voeren van een gesprek om het doel van een betere verstandhouding met iemand niet op de achtergrond van de bereidheid te laten dringen. Uiteindelijk heeft de reden om aan bewustzijn, eerlijkheid en bereidheid te werken te maken met persoonlijke integriteit. Het is moeilijk om jezelf als een zorgzaam en verantwoordelijk persoon te zien als je acties daar niet mee in lijn zijn. De hoop is dat het opbreken van beslissingen in deze drie genoemde onderdelen het makkelijker maakt om te doorzien wat er plaats vindt in verschillende situaties. En dat het doorzien van dit het ook makkelijker maakt om het de volgende keer anders en beter te doen. Zodat je zichtbare gedrag meer in lijn zijn met je goede bedoelingen.
Dank voor je aandacht!