Een aflevering over neurologie van ADHD vs de psychologie ervan.
Mensen met ADHD, vooral wanneer ze niet zijn gediagnosticeerd en niet behandeld, zullen andere ervaringen opdoen als mensen zonder ADHD.
Het hebben van ADHD neigt naar bepaalde typen ervaringen welke een levenshouding in de hand werken. De vraag is hoe men deze patronen kan overstijgen.
Soms wordt gezegd dat de neurologie de psychologie voortdrijft. We weten dat ADHD een neurologische toestand is. Medicatie kan helpen om de neurologie ten goede te beïnvloeden maar er is nog steeds psychologie bij betrokken. Zoals hoe je jezelf ziet, hoe je jezelf tot anderen verhoudt, wat je doet bij vijandigheden of uitdagingen, wat je blij maakt, enzovoorts. Onze psychologie is vormgegeven door biologie, zoals je temperamenten, intelligentie en algemene vaardigheden, of je kort of lang bent, gezond of ongezond bent, enz. Onze psychologie is ook gevormd door de ervaringen die we meedragen, zoals hoe je behandeld wordt in je familie, waar je opgroeit, e.d.
Bijvoorbeeld je twijfelt aan jezelf of vermijdt bepaalde situaties die meestal niet naar tevredenheid aflopen.
Mensen met ADHD, vooral wanneer ze niet zijn gediagnosticeerd en niet behandeld, zullen andere ervaringen opdoen als mensen zonder ADHD. Dingen als huiswerk vergeten op school, of langzaam zijn bij het opstarten in de morgen. Dit betekent niet dat elk persoon met ADHD exact dezelfde ervaringen opdoet. Mensen zonder ADHD zullen sommige ervaringen ook tegenkomen. Dus generalisaties zijn wat dat betreft beperkt, niet alles zal in dezelfde mate van toepassing zijn op je leven.
Wanneer je genoeg van deze neurologisch aangedreven ADHD-ervaringen bij elkaar optelt, dan begint het je psychologie te vormen. Bijvoorbeeld je twijfelt aan jezelf of vermijdt bepaalde situaties die meestal niet naar tevredenheid aflopen. Dit beïnvloedt dan hoe andere mensen op je reageren, wat weer terugkomt in hoe je weer op hen reageert.
Dit creëert de welbekende self-fullfilling prophecy, waar personen hetzelfde doen uit het verleden. Wanneer dit patroon wordt vastgelegd, dan kan iedereen voorspellen wat er gaat gebeuren, omdat het elke keer een vrijwel gelijke ervaring is.
Als dit familie is of leraren waar je veel contact mee hebt, dan blijf je telkens weer in deze cirkel gevangen. Elke dag weer, duizend keer. Wat er dan gebeurt is het gebruiken van het logboek van voorbije interacties om vrij accurate voorspellingen te maken over hoe een huidige sociale interactie zal verlopen. Dit creëert de welbekende self-fullfilling prophecy, waar personen hetzelfde doen uit het verleden. Wanneer dit patroon wordt vastgelegd, dan kan iedereen voorspellen wat er gaat gebeuren, omdat het elke keer een vrijwel gelijke ervaring is. Dit versterkt de overtuigingen gebaseerd op deze ervaringen. Bijvoorbeeld: het is niet moeilijk om het idee te ontwikkelen dat huiswerk marteling is. De ouder kan het idee krijgen dat huiswerk een strijd is en alleen gebeurt als de ouder het doet. Wanneer deze patronen vaststaan en deze gedachtegangen vastroesten is het duidelijk hoe het huiswerk van morgen zal verlopen. Het goede nieuws is gelukkig het bestaan van medicijnen die deze ervaringen beter laten verlopen. Het verandert de neurologie van het brein, wat het o.a. makkelijker maakt om op saaie dingen te focussen zoals huiswerk. Het probleem is dat medicatie niet automatisch overtuigingen en patronen verandert. Het resulteert echter in een andere ervaring. Een positiever beeld doorbreekt de cirkel en creëert een geloof in het succesvol volbrengen van taken. Missie volbracht nietwaar? Niet helemaal. Het zijn niet alleen ervaringen die de gedachtegangen veranderen. De eerste uitdaging is dat we die positieve ervaring moeten krijgen. Dit is het punt waar ontwijken van pessimisme in beeld komt.
Dit is waar een ADHD diagnose van pas komt. Het helpt om significante veranderingen door te voeren.
Als je een aantal keer gefaald hebt, is het dan niet stom om het nog een keer te proberen? Het antwoord daarop is: hangt ervan af. Als je het op precies dezelfde manier benadert of alleen kleine veranderingen in je techniek doorvoert, dan is het stom om een betere uitkomst te verwachten. Dit is waar een ADHD diagnose van pas komt. Het helpt om significante veranderingen door te voeren. Door het begrijpen van je ADHD, kun je taken op effectievere manieren benaderen. Vooral wanneer medicatie de neurologie een beetje aanpast. In dit geval zijn er dingen anders, redelijkerwijs ervoor zorgend dat een betere uitkomst mogelijk is. Het pessimisme voelt niet meer gegrond. Het loont om te proberen, niet op dezelfde manier, maar op een andere handelingswijze. En doe het met inzet, het vergroot de kans van slagen.
Dit is de inconsistentie van ADHD. Iets goed doen voor één keer, geeft niet genoeg vertrouwen om het nog een keer te doen.
Nog steeds is de missie daarmee nog niet geslaagd. Het hebben van een succesvolle ervaring is belangrijk maar nog steeds niet genoeg. Als je je succes toe schrijft aan geluk, of aan een ander, dan is er weinig reden om aan te nemen dat het de volgende keer weer succes op levert. Dit is de inconsistentie van ADHD. Iets goed doen voor één keer, geeft niet genoeg vertrouwen om het nog een keer te doen. Dus de oorspronkelijke gedachtegang blijft. De ervaring is belangrijk, maar nog belangrijker is hoe we de ervaringen interpreteren. Dit is wat therapie doet. Het kijkt naar onze interpretatie van gebeurtenissen, zonder de gebeurtenissen zelf te veranderen. Het helpt om anders over jezelf te denken of over anderen. Bijvoorbeeld, als je een ouder had of hebt die het geduld verliest over jouw inconsistente huiswerk, dan is het makkelijk om te denken dat huiswerk verschrikkelijk is, enzovoorts. Of je kunt beseffen dat het een imperfecte poging was tot leren, je ouder ook andere zorgen heeft, en niet-gediagnosticeerde ADHD de interactie bemoeilijkt. Het is dezelfde gebeurtenis, maar een andere interpretatie. Deze nieuwe manier om naar dingen te kijken verandert hoe je jezelf ziet, hoe je de huidige eisen benadert. Dit zijn geen revolutionaire ideeën, maar het is duidelijk dat de gedachtegangen en patronen ertoe doen. Misschien zelfs meer dan hoe snel iemand afgeleid of vergeetachtig is.
De gelukkigste en meest tevreden mensen zijn diegenen die hun ADHD erkennen, hulp van anderen waarderen, verantwoordelijkheid nemen voor wanneer ze het even kwijt zijn, niet verzand raken in slechte gevoelens, serieuze veranderingen doorvoeren en flexibel zijn in hun benadering.
Deze mensen kennen nog steeds terugslag – misschien vaker dan hun vrienden zonder ADHD – maar het houdt ze niet tegen. Ze proberen er positief en productief mee om te gaan. Ze hebben nog steeds ADHD, maar lijden er niet erg meer onder. Het is niet zomaar een kwestie van positief denken. Dan zouden er geen psychologen meer bestaan. Maar mentaliteit doet ertoe. Pak de neurologie aan, leer goede strategieën, omgeef je met goede mensen, maar vergeet niet het belang van mentaliteit. Met andere woorden: geloof niet alles wat je brein zegt. Accepteer niet dat de toekomst hetzelfde zal zijn als het heden, wees bereid nieuwe dingen te proberen. Leer van de ervaringen, probeer het opnieuw of iets anders. Behandel mensen goed, en vraag anderen hetzelfde te doen. Doe niet alleen de minimale moeite, tolereer onsmakelijkheden en zie je eigen angsten onder ogen voor de goede zaak.
Onthoud dat succes vooral door vasthoudendheid kan worden bereikt. ADHD is een deel van wie je bent maar niet je complete zelf. Door er wat mee te doen verkleint de kans en mate waarin het je leven hindert. Als laatste boodschap: volg een leven dat voldoening geeft.
Dank voor je aandacht!