Mensen met ADHD hebben meer geldzorgen dan mensen zonder ADHD. Een budget maken en daar binnen blijven is geen makkelijke opgave.
Waarom is het moeilijk overzicht te houden over je geldzaken?
Gelukkig bestaan er methoden die je helpen om beter te worden met omgaan met geld.
We gaan het vandaag over onze financiën hebben.
Ik leg eerst uit waarom volwassenen met ADHD moeite hebben met geldzaken. Vervolgens leg ik uit op welke manieren je je financiën beter op orde houdt. Dus eerst het slechte nieuws en dan het goede nieuws.
WAAROM is het voor veel ADHD-ers moeilijk om overzicht te houden over hun geldzaken? Het kan op verschillende manieren mis gaan. Kleingeld in je portemonnee dat je te makkelijk uit geeft, kan een probleem zijn. Maar het kan ook om veel grotere dingen gaan zoals het laten oplopen van schulden bij webwinkels of het opgezegd krijgen van een krediet door een betalingsachterstand. Sommige mensen met ADHD missen de vaardigheid om hun financiën te beheren. Het lukt hun niet hun inkomsten en uitgaven in evenwicht te brengen of om een begroting te maken. Vaak ligt het ingewikkelder.
Meestal is het zo dat we wel WETEN wat we moeten doen maar is het probleem dat we het niet stelselmatig kunnen volhouden. Dus niet af en toe binnen de begroting blijven of drie keer per jaar. Nee, stelselmatig betekent dat je bijna altijd binnen je begroting blijft.
Er zijn veel redenen waarom mensen met ADHD in geldproblemen komen. Laten we ze eens nalopen.
Nummer 1: Impulsuitgaven.
Er zijn veel glanzende dingen te koop die je toe lijken te roepen: ‘koop mij, ik ben de leukste i-Phone.’ Mensen met ADHD vallen makkelijker ten prooi aan deze verleidingen. Of het nu om iets kleins gaat of om iets zo groot als een auto. Ik ken een ADHD-er die nooit uit een winkel liep zonder iets te kopen. De neiging om alleen in het nu te denken zonder rekening te houden met het grotere overzicht kan leiden tot onnodige aankopen en spijt daarover achteraf. Als je creditcards gebruikt is het nog moeilijker het overzicht te bewaren omdat je pas merkt dat je door je geld heen bent wanneer de afrekening binnenkomt. Zo kan het gebeuren dat iemand met een volle portemonnee vertrekt, opeens geen geld meer heeft en zich eigenlijk niet goed herinnert waar het geld nou aan op is gegaan.
De tweede reden waarom ADHD-ers geldproblemen kunnen krijgen is een vluchtig geheugen.
Zelfs als een volwassene met ADHD de tijd neemt om na te denken over een aankoop, kan het nog gebeuren dat hij een onverstandige keuze doet. Een goede beslissing betekent dat je overweegt hoe een aankoop zich verhoudt tot het gehele financiële plaatje. Dit vereist dat je je kunt herinneren en berekent hoeveel geld er binnen komt en wanneer het op je rekening staat en dat je weet hoe veel geld er uit gaat. Dus als je vergeet dat de rekening van je autoverzekering er aan komt dan kan hij denken dat hij zijn geld kan besteden aan een geweldige nieuwe tv. Dit moment van vergeetachtigheid zorgt voor een harde confrontatie met de werkelijkheid als de rekening er ligt.
De derde reden: ongeorganiseerd zijn.
Er moet vaak een prijs worden betaald voor het niet op orde hebben van je geldzaken en een realistische begroting en een goed systeem om bij te houden wanneer bijvoorbeeld belasting of andere grote uitgaven betaald moeten worden. Dit is saai maar belangrijk.
Reden 4: Gat in je hand
Naast het over het hoofd zien van grote rekeningen die er aan zaten te komen verspillen ADHD-ers veel geld aan kleine uitgaven. Het geld slipt weg door lunches buiten de deur omdat je geen tijd had in de ochtend om thuis iets klaar te maken. Of dat je iets niet kunt vinden en een vervangend exemplaar moet kopen. Dat zijn kosten die voortkomen uit onoplettendheid door hun ADHD. Dat is heel begrijpelijk maar het kost wel veel geld.
Geldzaken beheren is een taak die je wekelijks of zelfs dagelijks moet bijhouden en dat maakt het moeilijk
Geld overmaken en enveloppen dichtplakken is niet moeilijk maar eraan denken om het daadwerkelijk te doen wel. Gelukkig kun je met apps en online bankieren vaak beter herinnerd worden aan betalingen. Maar dan nog. Zelfs als ADHD-ers genoeg geld op de rekening hebben staan hebben ze er moeite mee om de rekening op tijd te betalen. Ik ken ADHD-ers die een week hebben rondgereden met een envelop die gepost moest worden naast hen op de passagiersstoel. Dus zelfs als je zo ver bent met je administratie dat de juiste papieren in een envelop zitten is het nog niet voor elkaar, nog veel documenten moeten op de post.
Een enkele rekening die wat te laat betaald wordt is niet zo’n groot probleem. Maar bij elkaar opgeteld kan debetrente tot een hoog bedrag oplopen of zelfs tot gevolg hebben dat een aanvraag voor een lening wordt afgewezen. En dan is het probleem wel groot geworden.
Alle studies naar ADHD onder volwassenen wijzen uit dat ze grote problemen hebben met alle aspecten van het beheren van hun geldzaken. Dat heeft enorme consequenties.
Niet alleen vanuit het oogpunt van financiële zaken, maar ook heeft het grote invloed op eigenwaarde, stabiliteit van je relatie, stress en je algehele gemoedstoestand. Geld is vaak de aanleiding voor onenigheid in een relatie. Maar als een van de personen ADHD heeft kan het als olie op het vuur zijn.
Slecht geldbeheer is slecht voor je relatie
Het is voor de niet-ADHD-partner heel makkelijk om de financiële missers van hun partner te beschouwen als indicatie voor diens inferioriteit, waardoor ze tegen hun wil de rol van beschermer en beheerder van de familiefinanciën op zich moeten nemen. Het behoeft geen uitleg dat deze impasse voor geen van beiden wenselijk is, zelfs als je je kunt voorstellen waarom de partner zonder ADHD er zo over denkt.
Vermijding, als je zo weining vertrouwen over hebt dat je het niet meer probeert
Bij een van mijn cliënten waren de geldproblemen haar zo boven het hoofd gegroeid dat ze het niet eens meer probeerde op orde te krijgen. Ze gaf het op. Als ze iets wilde hebben kocht ze het. Ze wist heus wel dat het niet slim was, maar omdat ze wist dat ze haar financiële huishouding toch nooit voor elkaar kon krijgen probeerde ze het niet eens meer. Dit is deels een symptoomprobleem van ADHD en deels een psychologisch probleem van vermijding. Later voelde ze zich schuldig en ze schaamde zich dat ze haar geld had uitgegeven. Zoals je zo vaak ziet bij ADHD ontwikkelt iets dat in beginsel een neurologisch verschijnsel is, zich tot een complex met verschillende lagen van psychologische dynamiek.
Om je financiën goed te beheren heb je bepaalde vaardigheden nodig die bij volwassen ADHD-ers niet tot hun sterke punten behoren.
Dat was het slechte nieuws in deze aflevering. Laten we dan nu gaan praten over het goede nieuws. De dingen die je kunt doen om je geld effectiever te kunnen beheren. Zoals zo vaak als het over het behandelen van ADHD gaat, moeten we ook hier weer het gat tussen acties en intenties zien te overbruggen. Natuurlijk weten we allemaal hoe belangrijk het is om je geldzaken goed op orde te hebben. Dus de noodzaak om dat goed te doen wordt heus wel begrepen door ADHD-ers. Maar dat is niet genoeg. Om je financiën goed te beheren heb je bepaalde vaardigheden nodig die bij volwassen ADHD-ers niet tot hun sterke punten behoren.
Laten we het nu over oplossingen hebben. De 5 basisstrategien voor geldbeheer
Nummer 1. Weersta impulsuitgaven.
Je kent de winkels en de spullen die voor jou het meest verleidelijk zijn. Je kunt twee dingen doen. Je kunt de winkel in zijn geheel vermijden of alleen maar cash meenemen zodat de schade beperkt is tot het bedrag dat je bij je hebt. Dwing jezelf om vooraf na te denken of een besteding van een bedrag in je budget past. Als je dat niet weet en toch overgaat tot de aankoop, bewaar dan de bon of factuur zodat je na heroverweging je aankoop weer terug kunt brengen en je geld teug krijgt. Dit zal niet altijd werken maar ook als het soms werkt is het een verbetering.
Nummer 2. Onthoud de cijfers.
Het is makkelijk om in de problemen te komen door je rijk te rekenen terwijl later blijkt dat de uitgave geen goed idee is geweest. Erken en accepteer dat budgettering heel erg complex is. Probeer het niet alleen maar in je hoofd bij te houden. Ga er voor zitten en stel budgetten op voor je uitgaven. Zo veel maandbudget voor lunch op het werk, en een maandbedrag om uit te geven aan kleding, om twee voorbeelden te noemen. Maak de budgetten per week en per maand. Dat geeft je inzicht in wat je te besteden hebt.
Oplossing nummer 3. Organiseer jezelf.
Je kunt alleen je geld effectief beheren als je je financiën kent. Dit betekent dat je inkomsten- en uitgavenpatroon in evenwicht moet zijn. Daarvoor is een globale begroting nodig, met daarin je inkomsten en uitgaven over een langere periode. Het hoeft niet op de komma nauwkeurig geboekstaafd te zijn, maar je moet wel een idee hebben hoe je er voor staat. Je moet het ook weer niet te precies willen doen want dan lukt het je niet om het vol te houden om overzicht te hebben over je financiën en binnen je begroting te blijven. Daarnaast moet je weten welke betalingen er aan zitten te komen zodat je je daarop kunt voorbereiden.
- Zorg er voor dat je de andere terreinen van je leven onder controle hebt.
Kosten kunnen ook voortkomen omdat je in het weekend de boodschappen niet hebt gedaan en buiten de deur moet eten. Of omdat je te laat bent met bestellen waardoor er extra kosten worden gerekend voor spoedbezorging. Dit zijn van die dingen die gemakkelijker gezegd dan gedaan zijn. Dat begrijp ik heel goed. Maar hoe beter je leven georganiseerd is, hoe gezonder je financiën. De mate waarin je je geldzaken op orde heeft is een goede graadmeter hoe het met het onder controle krijgen van je ADHD gaat. Lukt het om je financiën te managen dan lukt het je ook om andere levensgebieden georganiseerd te krijgen. - Zeg gedag tegen dure aanmaningen.
Zet zo veel mogelijk betalingen op automatische incasso, zodat je niet telkens aan die betaling hoeft te denken. Of zorg dat je een paar dagen voor de vervaldatum ervoor gaat zitten en je betalingen allemaal ineens doet. Je kunt overgaan op internetbankieren zodat je je overschrijvingen niet meer naar de post hoeft te brengen.
In een relatie kun je de taken zo verdelen dat ieder doet waar hij of zij het best in is.
Dit zijn de vijf basisstrategieën om je financiën te onder controle te krijgen en houden. Als je een levenspartner hebt kan het verstandig zijn dat je partner de financiën doet. Dat we volwassen zijn hoeft niet te betekenen dat we overal goed in moeten zijn. Dus dat jij je aan jouw taken en afspraken houdt en je partner het op die manier minder erg vindt te zorgen voor die saaie financiële zaken.