Totale aanvaarding van je ADHD gaat niet snel en gemakkelijk. Het gaat erom dat je heel goed begrijpt welk effect ADHD op je leven heeft en hoe je van daaruit naar jezelf kijkt.
Het is de gulden middenweg zoeken tussen het ontkennen van je worstelingen of je er juist door overweldigd voelen en tussen er gaat niets verkeerd en alles loopt verkeerd af.
Bij het accepteren van de diagnose ADHD hoort ook het rouwen om het verlies van een potentieel rooskleurige toekomst. Het loslaten van de hoop dat de problemen op een dag vanzelf verdwijnen. Het betekent ook dat je verlies en faalervaringen in je leven accepteert zonder dat deze je aanzetten tot zelfhaat of tot wanhoop drijven. Dit proces gaat verder dan clichés als: ‘Niet opgeven!’ of wat dan ook. Mogelijk houdt het in dat je van omgeving moet veranderen of misschien moet je nieuwe strategieën leren om uiteindelijk meer succes te hebben. Ook al werken je huidige ineffectieve strategieën wel bij andere mensen.
Wellicht is het nodig om je huidige doelen te veranderen om bepaalde problemen te vermijden. Als je de eerste, tweede of derde keer ergens niet in slaagt, heb je misschien wel andere doelen nodig. Vasthoudendheid is alleen bewonderenswaardig zonder koppigheid.
Iemand die zijn ADHD volledig accepteert kan op een overtuigende, gepaste manier voor zichzelf opkomen. Hij kent zijn eigen verantwoordelijkheid en hij weet ook waar anderen verantwoordelijk voor zijn. De ADHD-er kan er over onderhandelen zodat er voor beide partijen een aanvaardbaar compromis uitrolt. Als de ADHD-er op weerstand van zijn omgeving stuit hoeft hij het zich niet persoonlijk aan te trekken. Zijn zelfvertrouwen is niet afhankelijk is van de mening en bevestiging van anderen. Dit is een belangrijk inzicht. Er zijn namelijk van die mensen bij wie je het nooit goed doet. De ADHD-er herkent welk gevecht de moeite waard is om aan te gaan, maar ook welke zaken hij beter kan negeren.
Welke klussen doe je allemaal op je vrije zaterdag? De ADHD-er wil bijvoorbeeld zijn gras mooi gemaaid hebben om zijn kritische buren een plezier te doen, maar tegen welke prijs? En welke klussen blijven liggen terwijl hij het gras maait? Wat is er nu belangrijker? Een perfect gemaaid grasveld of meer tijd voor zijn kinderen? Is het wel de moeite waard als hij het in de juiste context plaatst? Door zelfverzekerdheid krijgt de ADHD-er deze vragen duidelijk beantwoord. Bovendien voelt hij daarbij minder spijt en zelfverwijt.
Sommige ADHD-ers proberen het acceptatieproces te versnellen door het opsommen van positieve kwaliteiten dankzij ADHD. Zo proberen ze hun zelfvertrouwen te laten groeien zodra pijnlijke gevoelens hen dreigen te overspoelen. De veronderstelde positieve kwaliteiten verzachten het leed om ADHD te hebben. Ze denken bijvoorbeeld: “Natuurlijk ben je vergeetachtig en chaotisch, maar je bent ook creatief”. Dit kan het makkelijker maken om te accepteren, maar geeft ADHD een waardering die het niet verdient. Ik bedoel daarmee dat deze persoon best creatief kan zijn, maar ik ben het er niet mee eens dat het komt door zijn ADHD. Ik geloof gewoon niet dat we het mooier moeten maken om ADHD volledig te accepteren.
We gaan hier dieper op in in de komende aflevering Is ADHD een speciaal talent? Maar voorlopig ondermijnt het benadrukken van positieve kwaliteiten ook de onmiddellijke behoefte aan behandeling. Want waarom zouden we iets behandelen wat ook zoveel goede kwaliteiten heeft? Zou behandeling die goede kwaliteiten niet ook wegnemen? Hoe je er ook in staat, het is belangrijk dat ADHD een goede plaats krijgt zonder dat het al teveel je zelfbeeld bepaalt. Dat is het verschil tussen ADHD-er zijn en ADHD hebben. Met andere woorden: het onderscheid tussen ADHD zien als onderdeel van zijn persoonlijkheid of het beschouwen als zijn hele persoonlijkheid.
Het volledig accepteren van je ADHD kan ook gevoelens losmaken zoals schaamte, verlegenheid, onvolkomenheid, boosheid, wrok, schuldgevoel en angst. In de juiste dosering zijn dit waardevolle gevoelens die ervoor dienen ons eerlijk te houden en te laten streven naar zelfverbetering. Als deze gevoelens te sterk zijn worden we overweldigd door deze gevoelens. Mensen vertonen dan soms vluchtgedrag voor de probleemgebieden in hun levens en mogelijk zelfs zelfvernietigend gedrag.
Degenen die hun ADHD niet volledig accepteren lopen een groter risico op een buitenproportionele uitbarsting van deze pijnlijke gevoelens. Een vergeten afspraak roept bijvoorbeeld duizend herinneringen op aan eerdere soortgelijke mislukkingen en kan escaleren tot zelfhaat. Deze zelfhaat veroorzaakt een negatief zelfbeeld en maakt het minder waarschijnlijk dat men de volgende keer effectiever met zo’n ervaring om gaat.
Volledige acceptatie van onze zwakheden geeft ons grotere controle over onze emoties en lot. Dus als je luistert naar de moeilijke delen van deze afleveringen: zet door totdat je het echt begrijpt en het in je opneemt. Ook al leidt dit soms tot ongemakkelijke gevoelens. Het is niet gemakkelijk en leuk om er naar te luisteren, maar het zal je verder helpen.
De diagnose ADHD creëert, naast een betere toekomst, ook meer begrip voor je verleden. Het stelt alle soorten gebeurtenissen in je leven in een minder negatief daglicht.