Georganiseerd blijven lijkt tegenwoordig voor iedereen een probleem. Er bestaan boeken en tijdschriften die gaan over opruimen, ‘ontrommelen’ en versimpelen.
Omdat ADHD’ers problemen hebben met sturende functies
Dus je bent in goed gezelschap als je er niet in slaagt om geordend en georganiseerd te blijven. Mensen met ADHD hebben structurele problemen om georganiseerd te blijven. Laten we eerst naar het probleem kijken en dan naar de oplossingen.
Als je er bij stilstaat zijn het opzetten en behouden van een organisatiesysteem hele complexe processen.
Reden nummer 1. ADHD-ers hebben moeite om georganiseerd te blijven vanwege onze zwakheden in sturende functies. Het voornaamste effect voor mensen met ADHD van zwakker werkende uitvoerende functies in ons brein is dat we minder effectief en efficiënt zijn in alle details van het leven. Dit is met name zichtbaar voor het organiseren van onze spullen.
Als je er bij stilstaat zijn het opzetten en behouden van een organisatiesysteem hele complexe processen. In de eerste plaats moet je duidelijk weten welke spullen je nodig hebt en hoe die spullen een goed onderkomen krijgen in je huis of op kantoor. Het systeem moet er rekening mee houden welke spullen je vaak nodig hebt – waar je snel en makkelijk toegang toe moet hebben – en welke spullen je minder vaak nodig hebt. Dit vergt veel van je werkgeheugen. Zonder herinneringen over de opbergplekken werkt het niet en blijven spullen op verkeerde plekken liggen.
Doorzetten, voor mensen met ADHD is dit een worsteling
Dat brengt ons bij een volgende fase. Wanneer je hebt uitgedacht welke spullen snel grijpbaar moeten zijn en welke spullen minder van belang zijn en het hebt geconceptualiseerd tot een opberg-plan, dan moet je jezelf nog ertoe bewegen om de spullen ook neer te leggen waar je bedacht hebt dat ze moeten liggen. En dat moet je tot het einde vol te houden, ook als je er moe van wordt. Dat wordt ook wel doorzetten genoemd. Ook een eigenschap waar ADHD-ers moeite mee hebben.
Dan volgt er weer een hele nieuwe fase in het proces om georganiseerd te worden. Nu moet je doorgaan met het systeem en het gebruiken. Dat betekent dat je moet onthouden waar alles ligt en je time management vaardigheden moet aanspreken zodat je opruimtijd creëert. Al met al is het veel dat hier gebeurt. Voor mensen met ADHD is dit een worsteling, zelfs als ze succes hebben en het lukt om georganiseerd te blijven.
Het befaamde aandachtstekort
Een tweede struikelblok voor ADHD-ers is een gebrek aan tijd. ADHD-ers doen langer over taken omdat ze tijd verdoen met afgeleid zijn en het zoeken van de noodzakelijke spullen die kwijt zijn.
Dit maakt het nodig dat spullen op hun plaats worden gelegd. Als ADHD-ers bezig zijn met een taak- bijvoorbeeld opruimen- cirkelen hun gedachten niet naar de herinnering om de spullen weg te leggen – dat is nou dat befaamde aandachtstekort. Kan je wel je aandacht houden bij zo iets saais als opruimen, dan heb je waarschijnlijk geen ADHD. En zo onstaan de problemen voor de volgende keer.… omdat je zo afgeleid was tijdens het opruimen weet je niet meer WAAR je het hebt opgeruimd. Iedereen maakt dit wel eens mee. Alleen ADHD-ers maken dit veel vaker.
Simpel organisatiesysteem
Helaas creeert het leven chaos. Dat betekent dat we iedere dag van de week de spullen terug moeten leggen waar ze horen, wegdoen wat we niet meer nodig is en vervangen wat we opgemaakt hebben. Iemand moet daar zijn tijd aan besteden. Als je afspraak hebt met je familieleden dat ze dat voor je doen of je hebt een huishouder in dienst dan hoef je het helemaal niet te doen. Hoe simpeler je je organisatiesysteem maakt en hoe minder spullen je hebt, des te minder tijd kost het om de orde te herstellen.
De derde reden: impulsieve aankopen. Hoe meer spullen je in huis haalt, des te meer slibt je huis dicht. Vooral als je meer spullen naar binnen brengt dan er je huis uit gaan Dus je moet je bedwingen aankopen te doen of in een groter huis gaan wonen.
Dan zijn we aanbeland bij de vierde reden voor desorganisatie: gebrek aan een organisatiesysteem. Veel ADHD-ers zijn ongeorganiseerd omdat ze geen effectief organisatiesysteem hebben. Spullen worden gehaast weggelegd en zijn later veel minder makkelijk terug te vinden. Deze mensen kun je 1000 jaar opsluiten in hun eigen huis en dan is het nog niet georganiseerd.
Professionele organiser inhuren
Een goed oragnisatiesysteem doet twee dingen voor je. In de eerste plaats is bekend waar de spullen worden neergelegd en waar je ze kunt terug vinden. Het is makkelijk terug te vinden omdat je weet waar je moet kijken. Als het je duidelijk is dat je geen goed organisatiesysteem hebt, zorg dan dat je er wat hulp bij krijgt.
Je kunt hulp nodig hebben met éen ding, zoals je kantoorspullen of papier wegleggen. Of huur een professionele organiser in die jou een systeem aanleert. Echt waar- dat is een hele goede investering. Het gaat er om dat het systeem dat je bedenkt voor jou werkt zodat het op de lange termijn ook behapbaar is voor je.
Faal-ervaringen: Je bent moedeloos geworden
De vijfde reden voor des-organisatie is hopeloosheid. Veel ADHD-ers hebben al hun pogingen tot een organisatiesysteem zien stranden en geloven niet meer dat hen in de toekomst wel zal lukken. Als gevolg daarvan doen ze alleen het werk dat het minste vergt, of zoeken een manier om zich gedwongen voelen op te ruimen- je moeder komt langs….Voor die mensen die in die toestand verkeren is dit bericht bedoeld. Behandelen van je ADHD geeft je reden om optimistisch te zijn. Het geeft je genoeg hoop om weer te proberen georganiseerd te worden.
Niets weg kunnen gooien
Reden 6. Spullen bewaren voor het geval dat…
De gewoonte om te veel te bewaren voor het geval je het misschien in de toekomst nodig kan hebben… Kennen jullie dat? Het is moeilijk om te kiezen wat je weggooit en wat je bewaart. Speel je op safe, dan bewaar je te veel spullen. De mogelijkheid dat alles enige waarde heeft en enig nut om later gebruikt te worden betekent dat je het allemaal bewaart.
Maar dat is de helft van het verhaal. De vraag is niet of het ding enige nut of waarde heeft, maar of het meerwaarde heeft ten opzichte van je andere eigendommen. Als je te veel bewaart kun je belangrijke dingen niet vinden, zelfs niet als je ze nodig hebt. Alle oude kleding bewaren maakt het moeilijker om de outfits te vinden die je nog draagt.
Als je te veel spullen hebt kun je je belangrijke spullen niet meer vinden
Dit doet uiteindelijk meer schade dan goed terwijl het begint als een goed plan. Ironisch genoeg leidt het wegdoen van marginale eigendommen er toe dat je de spullen die je werkelijk nodig hebt voor het grijpen hebt. Dus als je iets bewaart vraag je dan af: hoe belangrijk is dit ding ten op zichte van de andere spullen. Is het het waard dat je andere belangrijkere spullen niet kan vinden om dit ding er boven op ligt in de kastla? Het is beter om nu een kleine prijs te betalen en iets weg te gooien dan later een grotere prijs te betalen omdat je spullen niet kunt vinden die belangrijker zijn. Sommige mensen hebben moeite om iets dat nog goed is in de prullenbakje gooien. Denk er dan aan dat je het ook kunt verkopen, weggeven of doneren.
Helaas is dit een inperfecte wereld en soms krijgt iets een vroegtijdig graf. Soms kom je op het punt dat het de tijd niet meer waard is om voor alle spullen een plekje te zoeken.
Of het is een rommel of het is net georganiseerd. Maar hoe zorg je ervoor dat je het elke dag een beetje bijhoudt?
Veel ADHD-ers zijn extreem in hun organisatie. Of het huis zit tegen de grens van een ramp aan of het is zo juist gereorganiseerd, het laatste is wat minder gebruikelijk. Alhoewel ze een pluim verdienen voor de poging hun spullen te ordenen, worden ze niet op de meest effectieve manier weggelegd. De spullen zijn nu van het bureau af maar zijn er haastig onder in een la gelegd en dat vormt geen logisch en duurzaam organisatiesysteem. Het is alleen maar een kwestie van tijd voor ze weer op de zelfde plek liggen. Het maakt de opruimmarathon tot verspeelde tijd. Hoe langer je wacht des te erger wordt het. De oplossing is om het aan te pakken. Pak het aan voordat je familieleden of je partner wanhopig naar een ADHD centrum gaan bellen voor hulp. Dat is genant voor je…
Of je zoekt een plek voor je nieuwe aanwinsten, of je zorgt dat ze de deur uit gaan.
Spullen blijven je huis binnen komen. Zelfs als je je spullen zo goed georganiseerd hebt dat je obsessief compulsieve vrienden onder de indruk zijn, dan moet je het zo houden. Dit betekent niet alleen terug leggen wat je bezit, maar ook dat je een oplossing hebt voor de instroom van nieunwe dingen. Je hebt minder werk aan organiseren en opruimen als je er voor zorgt dat er minder spullen in je leven bij komen. Onthoud dat niet ieder ding een plek in je huis verdient of in je leven.
Zie ook: De sturende functie: De regelkamer van het brein.